Son yıllarda bebek sahibi olmak isteyen neredeyse milyonlarca insan farklı sebeplere bağlı olarak infertilite tanısı almaktadır. İnfertilite ya da halk arasında bilinen adı ile kısırlık, çiftlerin doğal yollar ile bebek sahibi olmasına engel olmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü tanımlamasına göre çiftler bir yıl boyunca herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmadan ve düzenli olarak cinsel ilişkiye girmelerine rağmen gebelik oluşumu söz konusu değil ise bu durum infertilite olarak adlandırılır. Günümüzde infertilite dünya genelinde neredeyse her 6 insandan birini etkileyen önemli bir sağlık problemidir. Her ne kadar insan hayatını tehlikeye atan bir sağlık problemi olmasa da çiftleri özellikle psikolojik anlamda olumsuz olarak etkileyebilmektedir. İnfertilitenin son zamanlarda bu kadar sık görülmesinin nedeni insanların her geçen gün sağlıksız yaşam şartlarına maruz kalmasıdır. Ayrıca hem kadınlarda hem de erkeklerde görülebilen bir rahatsızlık olduğu içinde görülme oranı son derece yüksektir. İnfertilite erkek üreme sistemine ya da kadın üreme sistemine bağlı olarak ortaya çıkabilen bir durumdur. Bilim insanları bebek sahibi olmak isteyen ancak infertilite tanısı alan çiftler için yardımcı üreme teknikleri geliştirmişlerdir. Ancak çiftlere uygulanacak yardımcı üreme tekniği hangisi olursa olsun öncelikle infertiliteye neden olan durum araştırılmaktadır. Bunun için yapılan en önemli testlerden biri de FSH testidir. FSH testi ne zaman yapılır, FSH ne zaman bakılır ise özellikle infertilite tanısı alanların en çok merak ettikleri konular arasında yer almaktadır.
Yazımızda ise FSH testi hakkında detaylı bilgi sahibi olmanızı sağlayacak FSH testi nedir, neden yapılır, fsh ne zaman bakılır ve FSH testinin doğurganlık değerlendirmesinde rolü hakkında detaylı bilgiler vermeye çalışacağız.
FSH Testi Nedir?
Dünya Sağlık Örgütü tanımlanasına göre infertilite tanısı alan çiftlerde infertilite birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Erkek üreme sistemine bağlı olarak ortaya çıkan infertilite erkek infertilitesi olarak adlandırılırken kadın üreme sistemine bağlı olarak ortaya çıkan infertilite ise kadın infertilitesi olarak adlandırılır. Erkek infertilitesini nedenleri genellikle sperm kalitesi ve sperm sayısı gibi nedenler iken kadın infertilitesinde ise yumurtalıklar, yumurtalar ve rahim ile ilgili problemler ön plana çıkmaktadır. İnfertilite tanısı alan ancak bebek sahibi olmak isteyen çiftlerde ise tedavi yöntemine karar verilebilmesi için infertilitenin neden kaynaklandığını bulmak son derece önemlidir. Öyle ki tedavi yöntemini ya da uygulanması gereken ek tedavileri belirleyen şey çoğu zaman infertilite nedeninin kendisidir.
İnfertilitenin altında yatan nedeni araştırmak için ilk uygulanan testlerden biri ise FSH testidir. FSH testinin önemini daha iyi anlayabilmek için ise öncelikle FSH hormonunun ne olduğuna bakmak önemlidir. Follicle Stimulating Hormon yani FSH dilimizde folikül uyarıcı hormon olarak bilinmektedir. Beynimizde bulunan hipotalamus kısmından GnRH yani Gonadotropin-Releasing Hormon adı verilen bir hormon salgılanmaktadır. Bu hormon beynimizde bulunan damar yapısı sayesinde beynin ön tarafında bulunan hipofiz bezine ulaşır. Hipofiz bezinin uyarılmasına neden olan Gonadotropin-Releasing Hormon ise hipofiz bezinden iki farklı hormonun salgılanmasını sağlar. Bunlar Follicle Stimulating Hormon yani FSH ve Luteinizan hormon yani LH hormonudur. FSH hormonu hem erkeklerde hem de kadınlarda salgılanan ve üreme sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlayan ve üreme sisteminin sağlığı hakkında bilgi veren bir hormondur. Özellikle infertilite durumunda kandaki FSH seviyelerini kontrol ederek üreme sistemi hakkında bilgi sahibi olmayı sağlayan teste ise FSH testi adı verilmektedir.
FSH Testi Neden Yapılır?
FSH testi ile ilgili en çok merak edilen sorulardan biri de FSH testi neden yapılır sorusudur. Bu soruya doğru bir şekilde cevap verebilmek için ise FSH hormonunun erkek ve kadın üreme sistemindeki görevlerini anlamak çok önemlidir. Hem erkeklerde hem de kadınlarda bulunan FSH hormonu üreme sisteminde oldukça önemli görevleri sahiptir. Erkek üreme sistemine bakacak olursak FSH hormonu sperm üretiminin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Sağlıklı bir erkek üreme sisteminde sperm üretimi başladıktan sonra boşalma gerçekleşene kadar 64 ila 72 gün sürmektedir. Kısacası spermin üretilmeye başlamasından itibaren üremek için yeterli olgunluğa erişmesi gerekmektedir. Sperm üretimini ve spermlerin bu süreç içerisinde olgunlaşmasını sağlayan ise FSH hormonudur. Erkeklerde FSH testinin yapılmasının nedeni genellikle sperm üretimi hakkında bilgi elde etmek içindir. FSH testi sonuçlarına göre kandaki FSH seviyesi olması gerekenden daha düşük ise bu erkek üreme sisteminde sperm üretimi ile ilgili bir sorun olduğu anlamına gelmektedir. Eğer FSH seviyesi olması gerekenden daha yüksek ise bu da testislerin olması gerektiği kadar çalışmadığını ve bu yüzden hipofizin daha fazla FSH salgıladığının göstergesidir.
Kadın üreme sisteminde ise FSH hormonu adet döngüsünün düzenli bir şekilde devam etmesini sağlayan hormondur. Her kadın dünyaya belirli bir yumurta rezervi ile gelir. Bu yumurtalardan her biri folikül adı verilen yumurtayı koruyan ve besleyen, keseyi andıran bir doku içerisinde yer almaktadır. Kadınlarda yumurtlamanın gerçekleşebilmesi için ise yumurtaların belirli bir olgunluğa gelmesi ve foliküllerinde bu aşamada çatlaması ve yumurtayı foliküllere bırakması gerekmektedir. İşte bu aşamada foliküller içerisinde yer alan yumurtanın olgunlaşmasını ve foliküllerin çatlayarak yumurtanın fallop tüplerine salınımını sağlayan FSH hormonudur. Kadınlarda FSH testi yapılmasının nedeni ise yumurtlama ve üreme sistemi sağlığı hakkında bilgi elde etmektir. FSH testi sonucunda kandaki hormon seviyesi olması gerekenden düşük ise yumurtalar yeterince olgunlaşamıyor hatta yeterli olgunluğa ulaşamadığı için yumurtlama gerçekleşmiyor anlamına gelmektedir. Bu durum ise infertilite yani kısırlığa neden olacaktır. Aynı şekilde FSH yüksekliği de tıpkı erkek üreme sisteminde olduğu gibi kadın üreme sisteminde yumurtalıkların olması gerektiği gibi çalışmadığının bir göstergesidir. Kısacası FSH testinin yapılma nedeni erkek ve kadın üreme sisteminin sağlığı ile ilgili bilgi edinmektir.
FSH Testinin Doğurganlık Değerlendirmesinde Rolü
FSH hormonu erkek üreme sisteminde sperm üretimini, kadın üreme sisteminde ise yumurtlama dönemini direkt olarak etkileyen bir hormondur. Bu yüzden yapılan testlerde sağlıklı bir üreme sisteminin habercisi olarak FSH hormonunun normal olarak kabul edilen seviyelerde olması beklenir. Kadınlarda ilerleyen yaşla birlikte yumurta rezervlerinin azalması ya da adet döneminde hormon dengelerinin değişmesi söz konusu olduğu için normal olarak kabul edilen FSH seviyesi değişkenlik gösterebilmektedir. Genel olarak bakacak olursak normal olarak kabul edilen seviyeler ise şu şekildedir:
Kadınlarda:
0-7 yaş: <6.7 mIU/mL
8 yaş ve ergenlik sonrası ise:
Foliküler faz: 3.1-7.9 mIU/mL
Ovulasyon fazı: 2.3-18.5 mIU/mL
Luteal faz: 1.4-5.5 mIU/mL
Menopoz: 30.6-106.3 mIU/mL
Erkeklerde:
0-7 yaş: <6.7 mIU/mL
8 yaş sonrası:1.3-19.3 mIU/mL
Yapılan FSH testi sonucunda değerler olması gerekenden yüksek ya da daha az ise bu durum üreme sisteminde bir sorun olduğunu göstermektedir. FSH hormonunun erkek ve kadın üreme sisteminde ne kadar önemli olduğu göz önüne alındığında ise FSH testlerinin doğurganlık değerlendirmedeki rolü son derece önemlidir.
Kalem Bebek ekibi olarak bu yazımızda, “fsh ne zaman bakılır” sorusu hakkında en çok merak edilen ve araştırılan konular ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Tüp bebek tedavi süreci ve FSH ne zaman bakılır konusunda daha detaylı bilgi alabilmek için buraya tıklayarak internet sitemizi ziyaret edebilir dilerseniz görüşme için randevu oluşturabilirsiniz.