HSG Çekimi: Rahim ve Fallop Tüplerini Değerlendiren İnfertilite Testi

Her yıl neredeyse milyonlarca insan infertilite tanısı alarak, doğal yollar ile gebelik oluşmadığı için bebek sahibi olamamaktadır. İnfertilite her ne kadar insan hayatını tehdit eden bir sağlık problemi olmasa da sosyal ve özellikle psikolojik anlamda çiftleri son derece olumsuz olarak etkilemektedir. Dünya Sağlık Örgütü infertiliteyi, korunmasız ve aktif olarak bir yıl boyunca cinsel ilişkiye girilmesine rağmen gebeliğin oluşmaması olarak tanımlamaktadır. Ayrıca infertilite, kadın ya da erkek üreme sisteminde bulunan sağlık problemlerine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Erkeklerde infertilite genellikle sperm sayısı, sperm hareketliliği ya da doğuştan gelen anomalilere dayanırken kadınlarda infertilitenin nedeni ise çoğu zaman gebeliğin oluşmasına veya devam etmesine engel olan yumurtalıklar, yumurtalar ya da rahim ile ilgili problemlerdir. Özellikle rahim ve fallop tüpleri ile ilgili nedenler ilk sıralarda yer almaktadır. Rahim ve fallop tüpleri ile ilgili durumlarda infertiliteye neden olan durumu görüntüleme sistemleri ile teşhis etmek ve tanı koymak ise büyük önem taşımaktadır. Çünkü uygulanacak tedavi yöntemi tamamen infertilite nedenine göre belirlenmektedir. Rahim ve fallop tüplerinde fertilite durumu hakkında bilgi sahibi olmayı sağlayan görüntüleme yöntemlerinden biri ise HSG çekimi yöntemidir. 

Yazımızda ise kadın üreme sağlığı açısından son derece önemli bir görüntüleme yöntemlerinden biri olan HSG çekimi hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlayacak HSG nedir, neden yapılır, çekim süresi, çekimi ve doğurganlık ilişkisi konuları hakkında detaylı bilgiler vermeye çalışacağız. 

HSG (Histerosalpingografi) Nedir ve Neden Yapılır?

Sağlıklı bir üreme sistemine sahip çiftlerde herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanılmıyor ise 35 yaş ve altı için 1 yıl içerisinde, 35 yaş üstü için ise 6 ay içerisinde gebeliğin oluşması beklenir. Eğer belirlenen bu süreler içerisinde çiftlerde gebelik oluşumu söz konusu değil ise infertilite şüphesi ile yaklaşılır. Yapılan muayeneler, testler ve değerlendirmeler ile çiftlerde gebeliğin doğal yollar ile oluşmasına engel olan durum yani infertilitenin nedenleri araştırılmaya başlanır. Her iki tarafta fiziksel muayenenin yanı sıra erkekler spermiogram yani sperm testine kadınlar ise yumurtalar ve yumurtalıklar ile ilgili testlere tabii tutulur. Eğer bu test sonuçları normal değerleri gösteriyor ise üreme sisteminde var olan ve gebeliğin doğal yollar ile oluşmasını engelleyen diğer faktörler araştırılmaya başlanır. HSG çekimi ise bu yöntemlerden biridir. 

Histero-Salpingo-Grafi kelimelerinin kısaltılmış hali olan HSG, kelime anlamı olarak “rahim ve tüp filmi” anlamına gelmektedir. İsminden de anlaşılacağı üzere HSG en basit tanımı ile rahim ve rahme bağlı fallop tüplerinin görüntülenmesini sağlayan bir çeşit görüntüleme yöntemidir. HSG çekimi aslında yaklaşık 100 yıldır kullanılan bir yöntemdir ancak gelişen teknolojiyle birlikte geçmişte HSG çekiminin neden olabileceği kanama, ağrı gibi etkilerin hepsi artık tamamen ortadan kaldırılmıştır. HSG çekimi, erkek üreme hücresi ile kadın üreme hücresinin buluşmasının gerçekleştiği fallop tüpleri ile rahim boşluğunun görüntülenmesi gereken durumlarda tercih edilen bir görüntüleme yöntemidir. Bu yüzden bu kısımlar ile ilgili olarak infertilite, fallop tüplerinin kapalı veya tıkanık olması, rahim şekil bozuklukları, rahim içerisinde perde oluşumu, myom ve poliplerin belirlenmesi, rahim içi yapışıklıkları gibi durumlarda kesin teşhis ve tanı için HSG çekimi gerçekleştirilir. 

HSG Çekimi Süreci

Doktorlar infertilitenin altında yatan nedeni araştırırken rahimde ya da fallop tüplerinden bir sorun olduğunu düşünüyorlarsa HSG çekimi isteyebilirler. Çekim süreci ise öncelikle doğru zamanlamanın belirlenmesi ile başlar. HSG çekimi için en doğru zaman ise adet kanaması bittikten yaklaşık 3-4 gün sonrasıdır. Böylece adet döneminin hemen öncesinde kalınlaşan rahim içi duvar dokusu, adet dönemiyle birlikte incelerek kanama bittikten sonraki 3-4 içinde en ince hali ile olacaktır. Bu sayede ise incelen rahim içi duvar dokusu, HSG testinde daha iyi sonuç elde edilmesini sağlayacaktır. Ayrıca bu zaman aralığında yapılmasının bir diğer önemli nedeni ise bu dönemlerde gebeliğin oluşma riskinin son derece düşük olmasıdır. Adet kanamasının bitmesinin hemen ardından henüz yumurtlama gerçekleşmediği için gebelik oluşumu söz konusu değildir. Böylece HSG çekimde de bir gebelik söz konusu olmayacağı için gebeliğe de zarar verilmemiş olur. 

HSG çekimi için bütün gerekli şartlar sağlandıktan sonra ise çekim süreci tam anlamıyla başlar. Çekim öncesi hasta jinekolojik muayene ve değerlendirmeye tabii tutulur. Bunun en önemli nedeni ise HSG çekimi öncesinde hastanın pelvik bölgesinde eğer herhangi bir enfeksiyon söz konusu ise bunun tespit edilmesidir. Çünkü hastada eğer pelvik enfeksiyon mevcut ise HSG çekimi enfeksiyonun bölgeye daha da yayılmasına neden olabilir. Pelvik enfeksiyon durumu var ise hastaya gerekli ilaç tedavisi uygulandıktan sonra HSG çekimi gerçekleştirilir. 

Çekime engel olacak herhangi bir durum yok ise hasta jinekolojik muayene masasına alınır. Burada jinekolojik muayene pozisyonunu aldıktan sonra rahim ağzı girişini genişletmek ve sabit tutmak için spekulum adı verilen bir alet yerleştirilir. Sabitlenen rahim ağzından içeriye  pipeti andıran ve kanül adı verilen başka bir alet daha yerleştirilir. Pipet benzeri bu alette yer alan enjektörden ise aşamalı olarak basınç uygulanarak özel bir sıvı enjekte edilir. Kontrast madde adı verilen ve iyotlu su olan bu sıvı sayesinde rahim filmi çekilirken sıvı ile dolu olan yerler parlak beyaz yani radyoopak bir görüntüye sahip olur. Böylelikle rahim ve tüpler ile ilgili bilgi verecek görüntü elde edilir. HSG çekimi hastanın jinekolojik masaya alınmasından itibaren yaklaşık olarak 10 dakika kadar süren bir işlemdir. 

HSG Çekimi ve Doğurganlık İlişkisi

HSG çekimi ile ilgili belki de en çok merak edilen ve araştırılan konulardan biri de gerçekleştirilen işlem ve doğurganlık ilişkisidir. Bunun nedeni ise çekim sonrasında bazen gebeliğin doğal yollar ile oluşmasıdır. Bu yüzden birçok kişi HSG çekiminin doğurganlığı artırarak gebelik şansını direkt olarak etkilediğini düşünmektedir. Aslında yapılan araştırmalarda çekim işlemi sonrasındaki 4 ay içerisinde gebe kalma şansının yükseldiğini göstermektedir. Gebeliğin doğal yollarla oluşmasını sağlayan ise HSG çekiminde kullanılan sıvının basınç ile verilmesidir. HSG çekiminin en çok tercih edildiği durumlardan biri, sperm hücresi ve yumurtanın karşılaşarak döllendiği fallop tüplerinde bulunan tıkanmalardır. Çekim esnasında aşamalı olarak basınç ile verilen sıvı tıkalı olan fallop tüplerinin açılmasını sağlayabilmektedir. Böylece gebeliğin doğal yollar ile oluşmasına engel olan fallop tüpü tıkanıklığı ortadan kalktığı için işlem sonrasında gebelik oluşumu söz konusu olabilir. Bu durum genellikle hafif tıkalı olarak adlandırılan durumlarda yaşanabilmektedir. Sonucunda gebeliğin doğal yollar ile oluşmasından dolayı ise HSG çekiminin doğurganlığı arttırdığı şeklinde yorumlanmaktadır.

Kalem Bebek ekibi olarak bu yazımızda, “HSG çekimi” konusu hakkında en çok merak edilen ve araştırılan konular ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Tüp bebek tedavi süreci ve HSG çekimi konusunda daha detaylı bilgi alabilmek için buraya tıklayarak internet sitemizi ziyaret edebilirsiniz.