Dünya Sağlık Örgütü tarafından son zamanlarda yapılan araştırmalara göre infertilite ya da genel olarak bilinen adı ile kısırlık, dünya genelinde yaşayan çiftlerin %25’ini etkilemektedir. Çiftlerin doğal yollar ile bebek sahibi olmasını engelleyen infertilite hem kadınlarda hem de erkeklerde ortaya çıkabilecek bir durum olduğu için görülme oranı derece yüksektir. Erkekler ve kadınlar farklı üreme sistemlerine sahip oldukları için erkeklerde görülen infertilite erkek infertilitesi, kadınlarda görülen infertilite ise kadın infertilitesi olarak adlandırılmaktadır. Erkek üreme sisteminde gebeliğin oluşmasını sağlayan üreme hücresi sperm hücresidir. Bu yüzden de erkek infertilitesinin nedenlerine bakıldığında ilk sıralarda sperm sağlığında yaşanan sorunlar yer alır. Azospermi ve oligospermi ise erkeklerde en sık karşılaşılan sperm sağlığı sorunları arasında yer alırken azospermi nedir ya da oligospermi nedir soruları da en çok araştırılan konular arasında yer almaktadır.
Yazımızda ise sperm sağlığı ve erkek infertilitesi ile ilgili en çok merak edilen ve araştırılan konulardan biri olan oligospermi nedir konusu hakkında detaylı bilgiler vermeye çalışacağız.
Oligospermi Nedir ve Neden Oluşur?
İnsan olarak her ne kadar benzer anatomik özelliklere sahip olsak da üreme sistemi açısından erkekler ve kadınlar çok büyük farklılıklara sahiptir. Bu farklılıkların en önemlilerinden biri de erkeklerin ve kadınların sahip oldukları üreme hücreleridir. Kadın üreme sistemine baktığımızda her kadın dünyaya belirli bir yumurta sayısı yani yumurta rezervi ile gelir. Sahip olduğu bu yumurta rezervi zamanla azalmaya ve en sonunda menopoz dönemi ile tamamen biterek kadınlarda doğurganlığın son bulmasına neden olur. Erkek üreme sisteminde ise üreme hücresi olan sperm hücresi ergenlik dönemiyle birlikte vücut tarafından üretilmeye başlanır. İlerleyen yaşla birlikte her ne kadar üretilen sperm sayısı azalmaya başlasa da sperm üretimi ilerleyen yaşlarda da devam eder. Erkeklerin sahip olduğu sperm sayısı ise erkeklerde doğurganlık ile direkt olarak bağlantılıdır. Dünya Sağlık Örgütü düzenli olarak erkek üreme sistemi ve sperm sayısı ile ilgili araştırmalar yapmaktadır. Bu araştırmalar sonucunda Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen parametrelere göre 1 mililitrelik meni sıvısında olması gereken sperm sayısı 15 milyon ila 200 milyon arasındadır.
Meni sıvısındaki sperm analizini yapmaya yardımcı olan spermiogram yani sperm testinde elde edilen bilgilerden biri de sperm sayısı bilgisidir. Ayrıca sperm testi sayesinde konulabilen tanılar şu şekildedir:
- Normospermi: Bütün değerlerin normal olması,
- Azospermi: Meni sıvısı içerisinde hiç sperm bulunmaması,
- Teratospermi: Normal şekle sahip sperm sayısının az olması,
- Astenospermi: Sperm hareketliliğin az olması,
- Oligoastenospermi: Sperm sayısının ve hareketliliğini az olması,
- Oligospermi: Meni içerisinde bulunan sperm sayısının az olması.
Görüldüğü üzere oligospermi nedir sorusunun cevabı bir mililitrelik meni sıvısı içerisinde bulunan sperm sayısının 15 milyondan daha az olması durumudur. Erkek üreme sisteminde sperm üretimini olumsuz olarak etkileyerek sperm üretimine zarar veren ve oligospermiye neden olabilecek çeşitli faktörler bulunmaktadır. Varikosel, enfeksiyonlar, boşalma sorunları, bazı hormon eksiklikleri, testislerin aşırı ısınması, geçirilmiş ameliyatlar ya da alkol ve sigara kullanımı oligospermi nedenleri arasında yer almaktadır.
Oligosperminin Farklı Sınıflandırmaları: Hafif, Orta ve Şiddetli Oligospermi
Oligospermi tanısı konurken en önemli parametre Dünya Sağlık Örgütü tarafından minimum normal değer olarak kabul edilen 1 mililitre menide bulunan sperm sayısının 15 milyondan az olmasıdır. Ayrıca oligospermi menide bulunan sperm sayısına göre hafif, orta ve şiddetli olmak üzere farklı sınıflara ayrılmaktadır. Oligosperminin farklı sınıflara ayrılmasında baz alınan değerler ise şu şekildedir:
- Hafif Oligospermi: 10 milyon – 15 milyon sperm / mL
- Orta Oligospermi: 5 milyon – 10 milyon sperm / mL
- Şiddetli Oligospermi: 0 – 5 milyon sperm / mL
Bu üç sınıflandırmanın yanı sıra menide çok çok az sayıda sperm olması Cryptoozospermia olarak adlandırılırken menide hiç sperm olmaması ise azospermi olarak tanımlanmaktadır. Oligospermi durumunda hastanın durumunu sperm sayısına göre farklı sınıflara ayırmak aslında tedavi yöntem açısından son derece önemlidir. Ayrıca menideki sperm sayısı bazı faktörlerden etkilenerek değişkenlik gösterebilmektedir. Bu yüzden sperm sayısının doğru bir şekilde belirlenebilmesi ve oligospermi tanısının konulabilmesi için farklı haftalarda birkaç spermiogram yani sperm testi istenebilmektedir.
Oligospermi ve Sperm Sayısı: Normal Aralıklar ve Etkiler
Oligospermi şüphesi duyan ya da tanısı alan kişilerde en çok merak edilen konulardan biri sperm sayısı az olsa bile bunun doğurganlık üzerindeki etkileridir. Çünkü oligospermi her ne kadar sperm sayısı azlığı olarak tanımlansa da aslında 15 milyon ve 0 arasında sperm sayısı ile oldukça geniş bir aralık söz konusudur. Bu yüzden oligospermi ile ilgili araştırma yapan kişiler oligospermi tanısı alan kişilerin doğal yollarla bebek sahibi olabildiklerini ya da bütün denemelere rağmen gebeliğin oluşmadığı gibi sonuçlara ulaşabilirler. Bu yüzden aslında oligospermi tanısı alan kişiler için hastalığın şiddeti yani hafif mi orta mı ya da şiddetli olduğu büyük önem taşımaktadır. Dikkate alınması gereken en önemli detay ise sperm sayısının doğurganlık üzerindeki etkisidir.
Doğal yollarla gebeliğin oluşabilmesi için kadın ve erkekte sağlıklı üreme sisteminin söz konusu olduğu durumlarda erkeğin vajinaya boşalması ile ortaya çıkan menide ortalama 250 milyon sperm hücresi bulunmaktadır. Bu 250 milyon sperm hücresinden her biri yumurtaya ulaşabilmek için zorlu bir yolculuk geçirmek zorundadır. Öyle ki sperm hücrelerinin önemli bir kısmı daha yolculuğun en başında vajinanın asidik ortamında ölürler. Yolculuğa devam edenlerin bir kısmı ise vajinadan rahime giden zorlu yolları geçemez. Böylece saatlerce süren bu yolculukta ortalama sadece 400 tane sperm hücresi yumurtaya ulaşmayı başarabilir ve bu sperm hücrelerinden sadece 1 tanesi yumurtadan içeri girebilecektir. Bütün bunlar göz önüne alındığında ise sperm sayısı ne kadar düşük olursa gebeliğin oluşma ihtimali de o kadar düşük olacaktır.
Oligospermi ile İnfertilite Arasındaki İlişki: Sperm Kalitesi ve Gebe Kalma Şansı
Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan tanımlamaya göre bir yıl boyunca korunmasız olarak cinsel ilişkiye rağmen gebelik oluşumu söz konusu değil ise bu durum infertilite olarak tanımlanmaktadır. Kadın ve erkeklerde infertilite çeşitli birçok nedene göre ortaya çıkabilmektedir. Ancak erkek infertilitesinde araştırmalara bakıldığı zaman en önemli neden sperm sayısı azlığı yani oligospermi durumunun varlığıdır. Bazı durumlarda oligospermi tanısı alan erkekler doğal yollar ile gebeliğin oluşmasını sağlayabilirler. Ancak yine de gebeliğin oluşma şansı normal sperm sayısına sahip erkeklere oranla çok daha düşük olacaktır. Özellikle hastalığın şiddetli olduğu durumlarda gebeliğin oluşabilmesi için yardımcı üreme tekniklerine ihtiyaç duyulabilir.
Oligospermi durumunda hastalığın şiddetine göre gebeliğin oluşmasını sağlayan farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Hastalığın daha hafif seyrettiği durumlarda sperm üretimi arttırmaya yardımcı tedavi yöntemleri tercih edilecektir. Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler, ilaçla tedavi ya da hormon tedavisi bu aşamada gebeliğin oluşmasına yardımcı olabilir. Oligospermi, varikosel probleminden kaynaklanıyor ise gerekli cerrahi müdahalenin sonrasında gebelik şansı artacaktır. Eğer hastalık şiddetli ise ve sperm sayısı oldukça düşük ise aşılama ya da tüp bebek tedavisi ile gebelik oluşumu sağlanabilmektedir.
Kalem Bebek ekibi olarak bu yazımızda, “oligospermi nedir ” konusu hakkında en çok merak edilen ve araştırılan sorular ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Tüp bebek tedavi süreci ve oligospermi nedir konusu hakkında daha detaylı bilgi alabilmek için buraya tıklayarak internet sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
