Polikistik over sendromu özellikle son yıllarda görülme oranı ile kadınlarda en sık görülen endokrin yani hormonal hastalıklar arasında yer almaktadır. Öyle ki yapılan araştırmalara göre üreme çağındaki kadınların %5’ila %10’unda görülme oranına sahipken yapılan bir diğer araştırmaya göre ise her 5 kadından birini etkilemektedir. Oldukça hassas ve karmaşık bir yapıya sahip olan kadın üreme sistemi iç organlar ve dış organlardan oluşmaktadır. Ayrıca bu organların yumurtlama, gebelik oluşumu, gebeliğin devamı ve doğum gibi görevleri yerine getirebilmesi için ise salgılanan bazı hormonlara ihtiyacı vardır. Kadın üreme sisteminde aynı zamanda az miktarda da olsa androjen hormonu salgılanmaktadır. Polikistik over sendromu tanısı alan kadınlarda ise nedeni tam olarak çözülmese de bu androjen hormon seviyesinin yükseldiği özellikle yumurtlamada rol oynayan hormon seviyelerinin ise düştüğü görülür. Bu hormonal bozukluk ise yumurtaların olgunlaşmasını engelleyerek kistik yapıya kavuşmasına neden olur. Bu küçük kistler yumurtalıkların etrafını sarmaya başlar ve zamanla adet düzensizliği başta olmak üzere infertilite gibi birçok sağlık problemine neden olur. Bilim insanları uzun yıllardır yaptıkları araştırmalara rağmen polikistik over sendromunun nedenlerini kesin olarak belirleyememişlerdir. Ancak üzerinde durulan bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Dikkat çeken en önemli risk faktörlerinden biri ise aşırı kilo alımı ve obezitedir. Aşırı kilo alımı aynı zamanda hastalığın önemli bir belirtisi olarak da karşımızda çıkmaktadır. Bu yüzden polikistik over diyeti hastanın bilinçlenmesi gereken en önemli konular arasında yer almaktadır.
Yazımızda ise polikistik over diyeti hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlayacak polikistik over ve beslenme ilişkisi, diyet planı ile örnek diyet listesi hakkında detaylı bilgiler vermeye çalışacağız.
Polikistik Over ve Beslenme İlişkisi
Yapılan araştırmalara göre görülme oranı her geçen gün artan polikistik over sendromuna genel olarak bakıldığında hastalığın görüldüğü kadınlarda aşırı kilo dikkat çekmektedir. Bu yüzden bilim insanları polikistik over sendromu ile beslenme arasındaki ilişkiyi araştırmış ve hastalık açısından önemli veriler elde etmişlerdir. Özellikle hastalık ile insülin direnci arasındaki ilişki son derece dikkat çekicidir. Polikistik over sendromunun nedenleri her ne kadar kesin olarak belirlenmiş olmasa da bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Bu risk faktörlerinden biri de aşırı kilo alımı ve özellikle de obezitedir. Konuyu biraz daha detaylandıracak olursak aşırı kilo alımı ve obezitenin bir sonucu olarak kişide insülin direnci ortaya çıkmaktadır. İnsülin direnci ise hiperinsülinemiye yani kandaki insülin seviyesinin artmasına neden olmaktadır. İnsülin, ana besin kaynaklarından biri olan glikozun, gerekli enerjiyi vermesini sağlayabilmek için hücrelerin içerisine girmesine yardımcı olan insan vücudunun temel hormonlarından biridir. Ancak insülin direncine bağlı olarak kanda olması gerekenden daha fazla insülin hormonu bulunduğunda bu durumun bir sonucu olarak vücutta androjen hormonu sentezi de artmaya başlar. Üreme sisteminin önemli hormonlarından biri olan androjen salımının artmasıyla birlikte ise hassas bir yapıya sahip olan kadın üreme sisteminde hormon dengeleri bozularak yumurtalama bozuklukları, adet düzensizlikleri ve bunların bir sonucu olarak ise polikistik over sendromu ortaya çıkabilmektedir.
Ayrıca yapılan araştırmalara göre dikkat çeken bir diğer konu ise polikistik over sendromunun da neden olduğu insülin direncinin de aşırı kilo alımına neden olmasıdır. Son yıllarda yapılan bir araştırma obezite ve aşırı kilo söz konusu olmasa bile polikistik over sendromuna sahip kadınların kandaki insülin seviyelerinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durumda özellikle hastalığın ilerleyen zamanlarda hastanın hızlı bir şekilde kilo almasına ve hatta aldığı kiloları vermekte zorlanmasına neden olmaktadır. Bütün bunlar göz önüne alındığında ise polikistik over ile beslenme arasındaki ilişkinin son derece önemli olduğu görülmektedir. Öyle ki polikistik over sendromunda en önemli tedavi yöntemlerinden biri de polikistik over diyeti uygulamasıdır.
Polikistik Over Diyet Planı
Polikistik over tedavisine başlarken ilk uygulamalardan biri hastanın sağlıklı beslenme ve gerekirse egzersiz programı ile sağlıklı kiloya kavuşmasını sağlamaktır. Hastalığın beslenme, özellikle de insülin direnci ile ilişkisi göz önüne alındığı zaman hastalığın tedavisi ve en önemlisi semptomların hafiflemesiyle hastalığın ilerlemesini önlemek için polikistik over diyet planı son derece önemlidir. Planlama yapılırken ise hastanın tüketmesi ve tüketmemesi gereken besinler göz önüne alınır. İnsanlarda yemek yedikten sonra kandaki insülin hormonu seviyesi artmaktadır. Ancak bu durum polikistik over varlığında androjen hormonunun daha da artmasına neden olabilir. Bu yüzden planlama yapılırken özellikle karbonhidrat alımına dikkat edilir. Fakat tüm karbonhidratlar aynı değildir. Eğer söz konusu insülin seviyesini dengede tutmak ise hasta sebze, meyve, tam tahıllar ya da kuru baklagiller gibi karbonhidrat kaynaklarını tüketmelidir. İnsülin seviyesinin hızlı bir şekilde yükselmesine neden olabilecek şekerli ve işlenmiş karbonhidrat içeren besinlerden ise mutlaka uzak durmalıdır.
Ayrıca polikistik over diyet planlamasında az az ve sık beslenme sağlanarak hastanın uzun süre aç kalmasının önüne geçilir. Çünkü uzun süren açlıklar sonrasında yapılan beslenme kan şekerinin hızlıca yükselmesine neden olacaktır. Planlamada karbonhidrat dengesinin yanı sıra protein ve yağ dengesi de büyük önem taşır. Karbonhidrat alımı ile kandaki insülin seviyesi dengelenmeye çalışırken bir yandan da hastanın kilo vermesi ve sağlıklı kilosuna kavuşması hedeflenmektedir. Ayrıca polikistik over diyeti planlamasında önemli konulardan biri de ödem konusudur. Bunun önüne geçmek için ise tuz tüketiminin azalması ve hastanın her gün düzenli olarak 2 veya 2.5 litre su içmesi istenir.
Polikistik Over Örnek Diyet Listesi
Polikistik over diyeti uygulamak isteyenlerin en çok merak ettikleri konuların başında örnek diyet listesi gelmektedir. Hastanın tüketeceği besinler ve içecekler hastalığı etkileyeceği için beslenmeye dikkat etmek son derece önemlidir. Polikistik Over diyeti için örnek diyet listesi ise şu şekildedir:
Kahvaltı
1 adet haşlanmış yumurta
1 dilim beyaz peynir
Maydanoz, taze nane ya da diğer mevsim yeşillikleri
2 adet ceviz içi
2 dilim çavdar ekmeği
Ara Öğün
1 fincan şekersiz yeşil çay ve 1 adet orta boy armut veya elma
Öğle Yemeği
1 kase az yağlı veya kremasız sebze çorbası
100-120 gram ızgara köfte / tavuk veya balık
Haşlanmış sebze ( tercihen brokoli veya karnabahar), damak zevkine göre limon ve zeytinyağı eklenebilir.
1 kase yoğurt
Ara Öğün
1 bardak Kefir veya ayran, 10 adet çiğ badem
Akşam Yemeği
1 porsiyon sebze yemeği tercihen az yağlı
1 kase yoğurt
1 dilim tam tahıllı ekmek
Mevsim salatası
Gece yatmadan 2 saat önce
1 su bardağı süt
Her ne kadar polikistik over diyeti örnek listesi bu şekilde olsa da hasta diyeti uygulamadan önce mutlaka konusunda uzman bir diyetisyenden destek almalıdır. Çünkü hazırlanacak diyet listesi hastanın yaşına, hastalığın şiddetine ya da hastada var olan diğer hastalıklara göre değişkenlik gösterebilmektedir.
Kalem Bebek ekibi olarak bu yazımızda, “polikistik over diyeti ” konusu hakkında en çok merak edilen ve araştırılan sorular ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Tüp bebek tedavi süreci ve polikistik over diyeti konusunda daha detaylı bilgi alabilmek için buraya tıklayarak internet sitemizi ziyaret edebilir, dilerseniz görüşme için randevu oluşturabilirsiniz.
