Son zamanlarda artan infertilite yani kısırlık oranıyla birlikte her yıl neredeyse milyonlarca insan doğal yollar ile bebek sahibi olamamaktadır. Tüp bebek tedavisi ise gebeliğin doğal yollar ile oluşmadığı durumlarda, çiftlerin bebek sahibi olmasına olanak sağlayan yardımcı üreme tekniklerinden biridir. Kadın ve erkek üreme sisteminde, doğal yollar ile gebeliğin oluşabilmesi için birçok faktörün bir araya gelmesi ve çeşitli organların ya da sistemlerin bir arada çalışması gerekir. Tüp bebek tedavisinde ise gebeliğin doğal yollar ile oluşmasına engel olan durumlarda, gebeliğin laboratuvar ortamında hazırlanan şartlarda oluşması sağlanır. Nasıl ki gebeliğin doğal olarak oluştuğu durumlarda belirli aşamalar söz konusu ise tüp bebek tedavisinde de belirli aşamalar ve süreçler söz konusudur. Bu süreçlere genel olarak bakacak olursak gerekli muayene ve testlerden sonra tüp bebek tedavisi, yumurtalıkların uyarılması, yumurtaların toplanması, yumurta ve spermin döllenmesi ile embriyonun oluşturulması ve embriyo transferi aşamalarından oluşmaktadır. Gelişen teknoloji ve yapılan yeni araştırmalarla birlikte tüp bebek tedavisi aşamaları her ne kadar değişmese de başarı oranı artıracak ek tedaviler ya da yöntemler geliştirilmiştir. Tüp bebekte genetik tarama da bu araştırmalar ve gelişmeler doğrultusunda uygulanan ve tüp bebek tedavisinde birçok avantaj sağlayan yöntemlerden biridir.
Tüp Bebekte Genetik Tarama Nedir?
Bir canlının kalıtsal bütün özelliklerini taşıyan ve bu özelliklerin nesilden nesile aktarılmasını sağlayan yapılara “ gen” adı verilmektedir. DNA yapısının bir parçası olarak DNA’da yer alan genler, hangi saç rengine ya da hangi göz rengine sahip olacağımız bilgisini taşımanın yanı sıra oldukça önemli bilgilerde taşımaktadırlar. Bu bilgilerden biri de ailelerde kalıtsal olarak aktarılan genetik hastalıkların bilgisidir. Tüp bebek tedavisinde ise ailesinde daha önce kalıtsal hastalığa sahip olan kişilerde, genetik tarama yöntemi sayesinde embriyonun genetik bozukluklara sahip olup olmadığını incelenebilmektedir. Genetik tarama, anne adayından alınan yumurta ile baba adayından alınan sperm hücresinin döllenmesi ile elde edilen embriyodan alınan hücrelerin incelenmesi ile gerçekleştirilir. Hücrelerin incelenmesi ile elde edilen bilgiler doğrultusunda embriyonun genlerinde herhangi bir hastalığın olup olmadığı ayrıca hangi hastalığı taşıdığı da tespit edilebilmektedir. Kısacası tüp bebekte genetik tarama, yapılan testler ile embriyodaki genetik problemlerin belirlenerek dünyaya daha sağlıklı bir bebek gelmesini sağlayan bir yöntemdir.
Ayrıca tüp bebekte genetik tarama her ne kadar ailede genetik hastalık riski bulunduğu durumlarda tercih edilen bir yöntem olsa da doktorun uygun gördüğü bazı durumlarda da uygulanabilmektedir. Tüp bebekte genetik tarama testinin istenebileceği durumları ise genel olarak şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kadınlarda ilerleyen yaş,
- Başarısız tüp bebek denemeleri,
- Daha önce oluşan gebeliklerin düşük ile sonuçlanması,
- Tek gen hastalığı riskinin yüksek olması,
- Akraba evliliği,
- Çiftlerden birinde ya da her ikisinin ailesinde de kalıtsal hastaların olması.
Tüp Bebekte Genetik Tarama Neden Önemlidir?
Tüp bebek tedavisi uygulanan çiftlerde her ne kadar öncelikli amaç gebeliğin oluşumu gibi görünse de aslında amaç bebeğin canlı ve sağlıklı bir şekilde dünyaya gelmesidir. Bu yüzden tüp bebek tedavisinde başarı oranı, gebeliğin oluşması ile değil çiftlerin evlerine bebekle dönebilmesi oranı üzerinden hesaplanmaktadır. Tüp bebek tedavisinde bu başarı oranını yakalayabilmek, çiftlerin evlerine sağlıklı bir bebek ile dönmesini sağlamak için ise tedaviye etki eden birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerin başında ise kadından alınan yumurta kalitesi ve erkekten alınan sperm hücresi kalitesinin yanı sıra oluşturulan embriyonun sağlıklı olması da gelmektedir. Laboratuvar ortamında sağlanan döllenme ile elde edilen embriyo ne kadar kaliteli ise tüp bebek tedavisinin başarı ile sonuçlanma ihtimali de o kadar yüksek olacaktır. Yukarıda daha önce de bahsettiğimiz kadında ilerleyen yaş, ailede kalıtımsal hastalık varlığı ya da daha önce düşük ile sonuçlanan gebelik gibi durumlar ise embriyonun kalitesini olumsuz olarak etkileyebilmektedir. İşte bu aşamada tüp bebekte genetik tarama büyük önem taşımaktadır.
Genetik alanında yaşanan gelişmelerle birlikte, bilim insanları genler ve genlerin işlevi hakkında oldukça önemli bilgilere sahiptir. Geliştirilen testler sayesinde gerekli taramalar ve tanılar gerçekleştirilerek, aileden kalıtsal olarak aktarılan ya da genetik bozukluklara bağlı olarak ortaya çıkabilecek olumsuz durumlara müdahale edilebilmektedir. Bu testler sayesinde ise tüp bebekte genetik tarama ile en kaliteli embriyoyu elde etme şansı yakalanır. Böylelikle tüp bebek tedavisi gören çiftlerin dünyaya sağlıklı bir bebek getirme şansı daha da artar. Ayrıca tüp bebekte genetik taramanın sağladığı faydalarda önemini daha da arttırmaktadır. Bunlardan kısaca bahsedecek olursak şu şekilde sıralayabiliriz:
- En kaliteli yani en sağlıklı embriyo seçilerek, genetik bozukluklara bağlı olarak ortaya oluşabilecek düşükler engellenebilir.
- Eğer embriyoda kanser riskini arttıran genler bulunuyor ise bu genlerin aktarımı engellenerek bebeğin ilerleyen hayatında kansere yakalanma riski en aza indirilebilir.
- Tekrarlayan düşüklerde, nedenini belirleyerek bu durumun önüne geçilebilir.
- Kalıtsal hastalık öyküsü bulunan ailelerde genetik tarama testleri sayesinde genetik hastalık tespit edilerek doğumdan sonra tedavisi bulunmayan genetik hastalıklar engellenebilir.
- Tedaviye bağlı olarak oluşabilecek ikiz veya üçüz gebeliklerde genetik ayıklama sağlanarak çoğul gebeliğin önüne geçilebilir.
Bütün bunların yanı sıra tüp bebekte genetik tarama, elde edilen kaliteli ve sağlıklı embriyo ile gebelik ihtimalinin artmasını sağlayabilmektedir.
Tüp Bebekte Genetik Tarama Yöntemleri
Tüp bebek tedavisinde sağlıklı bir bebeğin dünyaya gelmesinde önemli bir role sahip olan genetik tarama yöntemlerine genel olarak Preimplantasyon Genetik Tarama adı verilmektedir. PGT yani Preimplantasyon Genetik Tarama yöntemleri ise uygulanma amacına göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bazı yöntemlerde amaç, sadece genel bir genetik tarama yaparak embriyonun genetik bir bozukluğa sahip olup olmadığının kontrolüdür. Bazı yöntemlerse ise PGT testleri tanı koymak için tercih edilir. Böylelikle embriyoda herhangi bir genetik hastalık göz konusu ise PGT sayesinde kolaylıkla belirlenebilmekte ve kesin tanı koyulabilmektedir. Ayrıca kromozom bozukluğu söz konusu bunu belirlemek için de PGT yöntemleri de bulunmaktadır. Hatta sadece sayısal ve genetik bozukluklara ya da tek bir gen için detaylı incelemeye yönelik genetik tarama yöntemleri de bulunmaktadır. Embriyonun ne kadar sağlıklı olduğunu ve kalitesini anlamaya yardımcı olan genetik tarama testleri, tüp bebek tedavisinde her geçen gün daha fazla uygulanmaktadır. Her ne kadar tüp bebekte genetik tarama yöntemleri farklılık gösterse de amaç bebeğin dünyaya sağlıklı bir şekilde gelmesidir.
Kalem Bebek ekibi olarak bu yazımızda, “tüp bebekte genetik tarama” konusu hakkında en çok merak edilen ve araştırılan sorular ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Tüp bebek tedavi süreci ve tüp bebekte genetik tarama konusu hakkında daha detaylı bilgi alabilmek için buraya tıklayarak internet sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
