Her yıl neredeyse milyonlarca insan farklı nedenlere bağlı olarak gelişen infertilite yani kısırlıktan ya da diğer sağlık problemlerinden dolayı bebek sahibi olamamaktadır. Bilim insanları doğal yollarla bebek sahibi olamayan çiftler için uzun yıllardır çalışmalar yapmış ve yapmaya devam etmektedir. Geliştirilen yardımcı üreme teknikleri sayesinde 1978 yılında tüp bebek tedavisi ile ilk bebek dünyaya gelmiştir. O tarihten bu yana yaşanan gelişmeler sayesinde günümüzde tüp bebek, sağladığı başarı oranı ile en etkili yardımcı üreme tedavisi sıralamalarında ilk sırada yer almaktadır. Uzun yıllar yapılan çalışmalar sonucunda bilim insanları, insanların üreme sistemi ile ilgili son derece önemli bilgiler elde etmişlerdir. Bu bilgiler doğrultusunda geliştirilen tüp bebek tedavisi en basit tanımı ile gebelik için gerekli şartların laboratuvar ortamında sağlanması olarak tanımlanabilir. Tıpkı doğal bir gebeliğin oluşumu için belirli süreçlerin gerçekleşmesi gerektiği gibi tüp bebek tedavisinde de belirli aşamalar ve süreçler bulunmaktadır. Bu süreçler genel olarak bakıldığında ilk muayene, yumurtalıkların uyarılması, yumurta toplama işlemi, döllenmenin sağlanması ve embriyo transferi aşamalarından oluşmaktadır.
Tüp bebek tedavisini oluşturan bu aşama ve süreçlerin her biri kendi içerisinde belirli prosedürlere sahiptir. Bu yüzden her bir aşamada özellikle anne adayını gebeliğe hazırlayan ilaçlar ve hormonlar kullanılmaktadır. Tüp bebek tedavisinde başarı oranını belirleyen en önemli detaylardan biri ise sperm hücresinin ve elde edilen yumurta kalitesinin yanı sıra yumurta toplama işlemi ve embriyo transferi aşamalarıdır.
Yumurta Toplama İşlemi Nedir?
Tüp bebek tedavisine karar veren ya da yeni başlayan çiftler için tüp bebek tedavisi aşamaları ile ilgili konular en çok merak edilen konular arasında yer almaktadır. Çiftler, tedavi süresi boyunca hangi aşamalarda neler gerçekleştiğini bilmek isterler. Ayrıca tüp bebek tedavisi öncesi tedavi hakkında bilgi sahibi olarak bilinçlenmek çiftler için son derece önemlidir. Böylece tedavi sürecini daha sakin ve stres altında kalmadan kolaylıkla geçirebilirler. Tüp bebek tedavisi aşamalarından biri olan yumurta toplama işlemi ise tedavinin diğer aşamaları gibi en çok merak edilen ve araştırılan konular arasında yer almaktadır. Yumurta toplama işlemi nedir sorusuna cevap verebilmek için ise aslında tüp bebek tedavisinin bütün aşamalarına kısaca göz atmak daha doğru olacaktır. Tüp bebek tedavisi aşamaları ise kısaca şöyledir:
- İlk muayene ve testler: Tüp bebek tedavisini uygulayacak doktorunuz ile ilk görüşmenizde doktorunuz sizden ilk testlerinizi isteyecektir. Aynı zamanda yapacağı muayeneler ve test sonuçları ile neden doğal yollarla gebeliğin oluşmadığını anlamaya çalışacaktır. Bu süreçte baba adayından sperm testi anne adayından ise rahim içi bilgileri ile ilgili testler istenir.
- Yumurtalık uyarılması: Bu aşama aslında tüp bebek tedavisinin ilk aşaması olarak kabul edilmektedir. Bunun nedeni anne adayının artık ilaç ve iğne kullanımına başlaması ile tedavinin aslında ciddi anlamda başlamış olmasıdır. Sağlıklı bir üreme sistemine sahip olan kadınlarda adet döngüsü boyunca salgılanan hormonlar ile sahip olduğu yumurtalar büyür, olgunlaşır ve çatlar. Tüp bebek tedavisinde ise başarı oranını arttırmak için en kaliteli yumurtaya ihtiyaç vardır. Bu yüzden kullanılan hormonlar ve ilaçlar ile anne adayının yumurtalıkları uyarılarak daha fazla yumurta elde edilmeye çalışılır.
- Yumurta toplama işlemi: Yumurtalıkların uyarılması sonucunda elde edilen yumurtaların toplanması aşamasıdır. İlaçlar ve hormonlar ile uyarılan yumurtalar istenilen olgunluğa ulaşınca yumurtaların çatlamasını sağlayan bir çatlatma iğnesi uygulanır. Sonrasında ise yumurta toplama işlemi ile yumurtalar anne adayından alınır. Aynı gün içerisinde babadan da sperm hücresi istenir.
- Döllenmenin sağlanması: yumurta toplama işlemi ile anne adayından alınan yumurtalar ile baba adayından alınan sperm hücrelerinin laboratuvar ortamında döllenmesi sağlanır.
- Embriyo transferi: Döllenen yumurta yani embriyonun gelişimi laboratuvar ortamında takip edilir. Embriyo, transfer için gerekli olgunluğa ulaştıktan sonra ise anne adayının rahmine transferi gerçekleştirilir. Embriyo transferi tüp bebek tedavisinin son aşaması olarak kabul edilir. Transferden 12 gün sonra ise gerçekleştirilen gebelik testi ile tedavi sonucu öğrenilir.
Görüldüğü üzere yumurta toplama işlemi, tüp bebek tedavisinde gerekli olan yumurtaların anne adayından alındığı bir aşamadır. Tüp bebek tedavisinde elde edilen yumurta sayısı ve kalitesi tedavinin başarı oranını direkt olarak etkilediği için bu işlem son derece önemli aşamalardan biridir.
Yumurta Toplama İşlemi Nasıl Yapılır?
Tüp bebek tedavisinin en önemli aşamalarından biri olan yumurta toplama işlemi için öncelikle yumurtaların yeterli olgunluğa ulaşmış olması gerekmektedir. Yumurtanın istenilen olgunluğa erişmesi için ise belirli bir süreçten geçmesi gerekmektedir. Anne adayından adet döngüsünün başlamasıyla birlikte tüp bebek doktoru belirlediği miktarda hormon içeren ilaçları ve iğneleri kullanmasını isteyecektir. Bu ilaçlar ve iğneler adet döngüsünün başladığı günden yaklaşık 12 gün sonra yumurtaların istenilen olgunluğa erişmesini sağlayacaktır. İstenilen bu olgunluk yumurtanın yaklaşık 17 veya 18 mm olmasıdır. Gerçekleştirilen ultrason görüntülenmesi ile yumurtaların olgunlukları kontrol edildikten sonra ise anne adayına çatlatma iğnesi olarak bilinen iğne uygulanır. Bu iğne içerisinde bulunan hormonların yumurtalıkların çatlamasına yardımcı olduğu için çatlatma iğnesi adı verilmektedir.
Çatlatma iğnesi uygulandıktan yaklaşık 36 saat sonra anne adayı artık yumurta toplama işleminin gerçekleştirilmesi için uygun hale gelmiştir. Yani adet döngüsünün başlamasından 15 gün sonra yumurta toplama işlemi gerçekleştirilir. İşlem genellikle genel anestezi altında uygulanmaktadır. Ancak doktorun kararına göre lokal anestezi, epidural ve spinal anestezi de tercih edilebilir. Genellikle genel anestezi tercih edilmesinin nedeni ise işlemin ağrılı ve acı veren bir işlem olmasıdır. Çünkü çoğu zaman uygulanan lokal anestezi her ne kadar vajinal bölgede uyuşma sağlasa da işlemin karın bölgesinde oluşturacağı acıyı ve ağrıyı engelleyemez.
İşleme öncelikle anne adayına gerekli anestezi uygulanarak başlanır. Sonrasında ise yumurta toplama işlemi vajinal yol ile yapılacağı için vajinaya spekulum yani vajinal muayene aleti takılarak vajina temizlenir. Vajinanın steril sıvılar ile temizlenmesi işlem sırasında enfeksiyon riskini engellemek açısından son derece önemlidir. İşleme vajinal ultrason görüntülenmesi için aletin ve ultrasonda yer alan iletici yardımcı iğnelerin yerleştirilmesi ile devam edilir. Bir aspiratöre bağlı olan bu iğneler ile foliküllere girilerek içerdeki sıvı çekilir. Çekilen sıvıda yumurta olup olmadığı kontrol edilir işleme devam edilir veya diğer foliküle geçilir. Böylece işlem tamamlanır.
Yumurta Toplama İşlemi Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yumurta toplama işlemi öncesinde, işlemin gerçekleştirilmesini zorlaştıracak veya engelleyecek durumlardan uzak durulması son derece önemlidir. Bu yüzden işlemden yaklaşık 8 saat kadar önce anne adayı yeme ve içmeyi bırakmalıdır. İşlemde kanama riski bulunduğu için kan sulandırma etkisi bulunan ilaçları kesinlikle kullanmamalıdır. Hem işlemin daha kolay bir şekilde gerçekleştirilebilmesi hem de işlem esnasında mesanenin zarar görmemesi için işlem öncesi mesane boşaltılmalıdır. Son olarak ise işlem sırasında gaz oluşması son derece normal ve beklenen bir durumdur. Bu yüzden anne adayı işlem sonrasında gaz sancısı gibi sorunlar yaşamamak için işlem öncesinde gaz yapabilecek yiyecekler ve içecekler uzak durmalıdır.
İşlem Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yumurta toplama işlemi öncesinde olduğu gibi sonrasında da dikkat edilmesi gereken bazı durumlar bulunmaktadır. İşlem genel anestezi altında yapıldığı için anne adayının anestezinin etkisi geçtikten sonra 3-4 saat boyunca kendisini sersem hissetmesi son derece normaldir. Ayrıca işlem ağrılı ve sancılı bir işlem olduğu için anne adayının kendisine gelene kadar klinikte dinlenmesi gerekmektedir. Anestezinin etkisi geçtikçe anne adayı kendini çok daha iyi ve enerjik hissedecektir. İşlem sonrası dikkat edilmesi gereken durumlardan biri ise kanama ya da enfeksiyon gibi oluşabilecek komplikasyonlara karşı dikkatli olmaktır. Eğer rahatsız edecek miktarda vajinal kanama, şiddetli kasık ağrıları söz konusu ise anne adayının doktoru ile görüşmesi ve işlemin gerçekleştiği klinik ile görüşmesi gerekecektir.
Kalem Bebek ekibi olarak bu yazımızda, “yumurta toplama işlemi ” konusu hakkında en çok merak edilen ve araştırılan sorular ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Tüp bebek tedavi süreci ve yumurta toplama işlemi konusunda daha detaylı bilgi alabilmek için buraya tıklayarak internet sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
