Kanda bulunan Anti-müllerian hormonu ya da kısaltılmış hali ile AMH hormonu ve sahip olunan AMH değeri, kadın üreme sistemi sağlığı açısından en önemli hormonlar arasında yer almaktadır. AMH hormonu aslında hem erkeklerde hem de kadınlarda belirli seviyelerde bulunan bir hormondur. Yumurta ve sperm hücresinin döllenmesiyle birlikte anne karnında oluşan fetüsün cinsiyeti erkek ise fetüsün testislerinden AMH salgılanmaya başlar. Bu Anti-müllerian hormonu salımıyla birlikte ise müller adı verilen vajina ya da rahim gibi kadın üreme sistemine ait organların oluşması ve gelişmesi engellenmiş olur. AMH bu özelliği cinsiyet belirlemede yan fetüsün çift cinsiyete sahip olmasını engellemek adına önemli bir hormondur.
Anne karnında yer alan fetüs kız ise fetüs testise sahip olmadığı için herhangi bir AMH salınımı söz konusu olmaz. Bu yüzden müller adı verilen kadın üreme sistemi organları oluşur ve gelişir. Anne karnında gelişmeye devam eden kız fetüs 36. Haftaya girdiğinde ise AMH hormonu salgılanmaya başlar. 36. Hafta ile başlayan AMH salınımı ise yumurtlamanın bitmesi yani menopoz dönemine kadar devam etmektedir. Bu süre boyunca AMH hormonu yumurtalıklarda bulunan preantral ve antral foliküllerin granülosa hücreleri tarafından üretilir. En önemli görevi ise yumurtalıklarda bulunan hangi yumurtaların büyüme hızını ve hangi yumurtanın döllenmeye hazır olduğunu belirlemede önemli bir rolü bulunmasıdır.
Üreme sağlığı ile ilgili bazı problemlerde doktor AMH değeri ile bilgilere ihtiyaç duyabilir. Bu yüzden AMH değeri ve AMH testi aslında en çok merak edilen ve araştırılan konular arasında yer alıyor. Yazımızda ise AMH değeri ve AMH testi hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlayacak konular hakkında detaylı bilgiler vermeye çalışacağız.
AMH Değeri: Normal Aralıklar ve Anlamları
AMH testi yaptıran kadınların en çok merak ettikleri ve araştırdıkları soruların başında AMH değeri normal aralıkları ve anlamları nedir sorusu geliyor. Gebeliğin oluşmasından sonra 36. Haftada salgılanmaya başlayan AMH hormonu üreme çağının başladığı ergenlik dönemine kadar kanda 50 ng/ml seviyesinde bulunur. Ancak üreme çağının başlaması ve üreme sisteminde yer alan birçok organın artık aktif olarak çalışmasıyla birlikte AMH hormonunda da değişiklikler gelişmeye başlar. Günümüzde bilim insanlarının vardığı ortak kararla birlikte kanda bulunan 1.5 ila 4 ng/ml seviyesindeki AMH hormonu normal aralık olarak kabul edilmektedir. Ayrıca bu karar doğrultusunda:
- AMH > 4 ng/ml : Yüksek
- AMH 1.5-4 ng/ml : Normal
- AMH < 1.5 ng/ml : Düşük
- AMH <0.5 ng/ml : Çok Düşük
AMH değeri olarak kabul edilmektedir. AMH değeri olması gerekenden daha yüksek ise bunun nedeni çoğu zaman sahip olunan iyi yumurta rezervleri ya da polikistik over sendromu olgusu olmasıdır. Polikistik over sendromu durumunda AMH hormonu salgılayan preantral ve küçük antral foliküllerde oluşan büyüme aşamalarında AMH değeri de artış gösterebilmektedir. AMH değeri eğer olması gerekenden düşük ise bu durum yumurta rezervlerindeki düşüklüğü göstermektedir.
AMH Testi: Hangi Durumlarda İstenir ve Ne Zaman Yapılmalıdır?
AMH testi doktorların yumurta rezervi ile ilgili bilgiye ihtiyaç duydukları bazı durumlarda istenilebilir. Bu durumlara kısaca göz atacak olursak;
- Tüp bebek tedavisinde annenin tedavi için gerekli yumurta rezervine sahip olup olmadığının kontrolü için,
- Yine tüp bebek tedavisinde elde edilen AMH değeri ile tedavinin hangi oranda başarı ile sonuçlanacağını belirlemede,
- Üreme sisteminde bulunan diğer hormonlarda yaşanan sağlık probleminin yumurta rezervleri üzerindeki etkisini ölçmede,
- Anne adayının yaşamış olduğu bir kanser durumu söz konusu ise bu durumun yumurta rezervi kalitesini ne kadar etkilediğini anlayabilmek için,
- Menopoz dönemine doğru AMH salınımı azaldığı için menopoz dönemi başlangıcının hesaplanabilmesi ya da erken menopoz durumu söz konusu ise belirlenebilmesinde,
- Kadının doğurganlık seviyesini öğrenerek bebek sahibi olmak konusunda planlamalar yapabilmesine olanak sağlaması için,
- Son olarak çocuklarda erken veya geç ergenlik durumunun belirlenebilmesi için doktor tarafından AMH testi istenebilir.
AMH testi ile ilgili en çok merak edilen sorulardan bir diğeri ise ne zaman yapılır sorusudur. AMH hormonu yumurtalıklarda bulunan yumurtalar ile bağlantılı bir hormondur. Bu yüzden kadın üreme sisteminde yer alan diğer değişikliklerden etkilenmez. AMH testi bu yüzden haftanın herhangi bir gününde ve herhangi bir saatinde yapılabilir. Ayrıca uygulanması son derece basit bir testtir. Vücuttan alınan kan ile kanda bulunan AMH değerinin belirlenmesi ile gerçekleştirilir.
AMH Değerinin Yumurtalık Rezervini Göstermedeki Rolü
Gebeliğin oluşabilmesi için iki şeye ihtiyaç vardır biri kadın üreme hücresi yumurta, diğeri ise erkek üreme hücresi spermdir. Erkeklerde ergenlik döneminin başlamasıyla birlikte üreme sistemi sperm hücresi üretmeye başlar. Her ne kadar ilerleyen yaşlarda üretilen sperm hücresi sayısında azalma yaşansa da bir erkek hayatı boyunca sperm hücresi üretebilir. Bu durum kadınlarda ise çok daha farklıdır. Her kız bebek dünyaya belirli sayıda yumurta hücresi ile gelir.
Kız fetüs anne karnında ilk ayını tamamlarken yaklaşık olarak 1000 ila 2000 öncü yumurta hücresi yumurtalıklardaki yerini alır. Bölünerek çoğalmaya devam eden bu yumurtalar anne karnındaki 5. Ayda bir kadının tüm hayatı boyunca sahip olabileceği en yüksek yumurta sayısına yani yaklaşık 6 ila 7 milyona ulaşır. Bu yumurta hücreleri doğumda 1-2 milyona düşerken ergenlik döneminin başlamasıyla birlikte 500.000 ila 600.000’e kadar düşecek ve her ay regl kanamaları ile azalarak menopoz döneminde tamamen bitecektir. Bu döngü sağlıklı bir üreme sistemine sahip her kadın için kaçılmazdır.
AMH ise anne karnındaki fetüs tarafından 36. Haftada büyümeye başlayan yumurtaların granülosa hücrelerinden salınan bir hormondur. Bu yüzden aslında AMH hormonunun salınımı sahip olunan yumurta rezervi ile direkt olarak bağlantılıdır. Kadınlarda yumurta sayısı azaldıkça granülosa hücrelerinden salınan bir hormon miktarı azalacağı için AMH değeri de azalacaktır. Bu yüzden AMH testi kadınların sahip olduğu yumurta rezervini göstermede en etkili test olarak kabul edilir.
AMH Değerinin İnfertilite ve Gebe Kalma Şansıyla İlişkisi
Doğal yollar ile gebeliğin oluşmadığı durumlarda doktorların ilk olarak istediği testlerden biri AMH testidir. AMH değeri 1.5-4 ng/ml aralığında ise bu değer normal olarak kabul edilir. Ancak 1.5 ng/ml seviyesinin altında ise bu durum düşük olarak kabul edilir ve artık yumurta rezervi düşüklüğü söz konusudur. Bu durum her ne kadar tek başına gebeliğin oluşmasına engel bir durum teşkil etmese de doğal yollar ile gebeliğin oluşması ihtimalinin düşmesi anlamına gelir. Öyle ki AMH değeri ne kadar düşük ise gebeliğin doğal yollarla oluşma ihtimali de o kadar düşüktür. AMH değerinin düşük olması doğal yollarla gebelik oluşumuna engel olabileceği için aynı zamanda infertilite nedenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu durumda bebek sahibi olmak isteyen çiftler aşılama yöntemi ya da tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme tekniklerinden faydalanarak bebek sahibi olabilirler.
Kalem Bebek ekibi olarak bu yazımızda, “AMH değeri ” konusu hakkında en çok merak edilen ve araştırılan sorular ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Tüp bebek tedavi süreci ve AMH değeri hakkında daha detaylı bilgi alabilmek için buraya tıklayarak internet sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
