Endometrial polip konusu kadın hastalıkları açısından en fazla merak edilen konuların başında gelmektedir. Endometrial polip konusunu açıklamak için ilk önce polipleri tanımlamaka gerekir. Polipler küçük ve çoğu zaman iyi huylu küçük tümoral oluşumlardır. Vücutta rahim ağzı, rahimin içi (endometrium), ses telleri ve barsaklar gibi pekçok değişik bölgede görülebilir.
Rahimin içini döşeyen zar tabakası (endometrium) normalden fazla büyüyerek rahim boşluğuna doğru itildiğinde polip ortaya çıkar.
İtilmiş olan bu doku endometrium ile bağlantısını kaybetmez. Eğer bu bağlantı çok ince ise buna saplı polip adı verilir. Saplı polipler zaman içinde rahim ağzından dışarıya doğru sarkabilirler. Bazı durumlarda ise endometrium ile polip arasındaki bağlantı daha geniş bir alana yayılır. Bu durumda geniş tabanlı polipler ortaya çıkar. Polipler genellikle rahimin tepe kısmında yerleşirler.
Nedenleri Nedir?
Polipe yol açan faktörlerin neler olduğu bilinmez. Ancak polip varlığı ile birlikte genelde endometrial hiperplazi de birarada görülür. Bu da bize fazla östrojen aktivitesinin bu duruma yol açabileceği düşündürür. Meme kanseri nedeni ile tamoksifen tedavisi alan kadınlarda endometrial poliplere sık rastlanır. Bazı çalışmalarda polipler ile genetik patolojilerin ilgili olabileceği ileri sürer.
Endometrial polipler ile sigara kullanımı, doğum kontrol hapı kullanımı ve yapılan doğum sayısı arasında bir ilişki yoktur.
Ne Kadar Yaygındır?
Endometrial polipler çok yaygındır. Ancak endometrial poliplerin görülme sıklığı konusunda net bir sayı vermek mümkün değildir.
Bazı çalışmalar kadınların %50’sinde polip saptandığı ileri sürer. Genel kanı görülme sıklığının %10 civarında olduğudur. Öte yandan menopoz sonrası kanama sorunu yaşayan kadınların yaklaşık %7’sinde altta yatan neden iyi huylu bir poliptir.
Har yaştaki kadında görüebilir, en sık 39-50 yaş grubunda rastlanır.
Poliplerin Türleri Nelerdir?
Şekil ve işlevsel özellikleri bakımından polipler farklı gruplara ayrılır:
1) Hiperplastik polipler: Östrojene bağımlıdırlar ve endometrial hiperplaziye benzer özellik gösterirler.
2) Fonksiyonel polipler: Etrafındaki endometriuma benzer salgı hücreleri içerirler.
3) Adenomimatöz polipler: Bir miktar kas dokusu da içerirler.
4) Atrofik polipler: Hiperplastik ya da fonskiyonel polipin zaman içinde özelliğini kaybederek büzüşmesi (atrofi) sonucu oluşurlar
5) Pseudopolipler: Yalancı poliplerdir. Genelde 1 santimetreden daha küçük yapılardır. Adet döngüsünün ikinci döneminde ortaya çıkıp adet kanaması ile birlikte kaybolurlar.
Semptomları Nelerdir?
Poliplerin çoğu herhangi bir semptom vermez. Genellikle başka bir nedenle yapılan incelemeler sırasında ya da rahim ameliyatları sonrasında patolojik incelemede fark edilirler.
En sık karşılaşılan yakınma kanama bozukluklarıdır. Adet kanamalarının fazla olması ya da iki adet kanaması arasında görülen lekelenme tarzında kanamalar polipin belirtisi olabilir. Benzer şekilde menopoz sonrası görülen kanamaların da altında yatan sebep endometrial polip olabilir. Bazı kadınlarda ise adet kanamasını takip eden günlerde kahverengi bir akıntı ile kendini belli edebilir.
Rahim ağzından dışarıya sarkan poliplerde ilişki sonrası kanama ya da ağrı da görülebilecek olan yakınmalar arasındadır. Dışarıya sarkan polip varlığında bunun rahim ağzından köken alan bir polip mi (servikal polip) yoksa gerçek bir endometrial polip mi olduğu anlaşılamayabilir.
Endometrial polip ile inftertilite ve tekrarlayan düşükler arasındaki ilişki tartışmalıdır.
Ancak genelde infertiliteye neden olduğu kabul edilir. Eğer embryo polip üzerine yerleşirse normal gelişimini sürdüremeyebilir. Polip dışında normal endometrial alana yerleştiğinde de rahim içinde yer kaplayan bu lezyon gebeliğin sağlıklı bir şekilde devamına engel olabilir. Yapılan bir çalışmada kısırlık sorunu yaşayan çiftlerin yaklaşık %24’ünde endometrial polibe rastlandığı bildirilmiştir.
Poliplerin kanserleşme olasılığı son derece düşüktür.
Tanı Nasıl Konulur?
Endometrial poliplerin tanısında pekçok yöntem kullanılabilir.
- Polip tanısı büyük oranda transvajinal ultrasonografi ile konur. Ancak doktorunuz yalancı polipler ile karışabilir. Rutin ultrason incelemesi yerine rahim iç boşluğunu daha iyi gösteren sulu ultrasonografi (sonohisterografi) polip tanısında en etkili yöntemlerden birisidir. Rutin transvajinal ultrasonografinin polipleri saptamadaki duyarlılığı %66 iken sonohisterografinin duyarlılığı %100’dür.
- Histerosalpingografi büyük poliplerin saptanmasında yardımcı olabilir ancak küçük polipler gözden kaçabileceği için tanıda yeri çok fazla değildir.
- Polip tanısında altın standart histeroskopidir. Direkt olarak gözle görülen polip aynı anda alınarak tedavisi de gerçekleştirilmiş olur.
- Anormal vajinal kanamanın durdurulması için yapılan probe küretaj sonrası da poliplere rastlanır.
- Radyolojik incelemelerden bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans ile de rahim içindeki polip gösterilebilir.
Tedavi Nasıl Gerçekleşir?
Poliplerin büyük kısmı herhangi bir yakınmaya neden olmaz. Ancak polip fark edildiğinde cerrahi olarak alınmalıdır. Bu işleme polipektomi adı verilir.
Polip’in en yaygın tedavisi histeroskopi ile alınmasıdır. İşlem ofis şartlarında ağrısız bir şekilde yapılabilir. Ofis histeroskopi adı verilen bu girişimi tolere edemeyen hastalarda ise genel anestezi altında operatif histeroskopi uygulanır. Operasyon son derece kısa olup hastanın hastanede yatması gerekmez ve 1-2 saat içinde normal yaşantısına dönebilir.
Polip saptandığında cerrahi olarak alınmasının birkaç nedeni vardır:
- Tanıyı kesinleştirmek. Kanama bozukluğunun polip dışında başka bir nedene bağlı olmadığını göstermek için. Örneğin beraberinde tıbbi tedavi gerektiren endometrial hiperplazi olmadığının gösterilmesi için tanıyı kesinleştirmek gerekir.
- Kanseri ekarte etmek: Menopoz sonrası kadınlarda kanama olduğunda ilk akla gelecek patoloji rahim kanseridir. Bu nedenle menopoz sonrası kadınlarda kanama varlığında polip saptandığında altta yatan bir kanser olmadığını dokümente etmek için polip mutlaka alınmalı ve patolojik incelemeye gönderilmelidir.
- Kanamayı durdurmak: Polipe bağlı kanamayı durdurmanın en kesin yolu sebebi yani polipi ortadan kaldırmaktır.
- Üreme potansiyelini arttırmak: Hem kendiliğinden olan hamileliklerde hem de tüp bebek tedavileri öncesinde polip saptandığında gebelik şansını arttırmak için polipektomi yapılmalıdır. Yapılan bir araştırmada 1,5 santimetreden küçük poliplerin tüp bebek tedavilerinde gebelik şansını azaltmadığı ancak oluşan gebeliğin düşükle sonuçlanma riskinde bir artışa neden olduğu gösterilmiştir.
