Tüp Bebek Tedavi Yöntemleri Rehberi

Doğal yollar ile gebelik elde edemeyen çiftler için uygulanan tüp bebek tedavisi yardımcı üreme teknikleri adı altında birçok işlemi kapsamaktadır. Tüp bebek tedavi yöntemleri, bu tedaviyi görecek kişilerin merak ettiği ve bilmesi gereken konular arasında yer alır.  Bu tedavi süreci genel olarak kısırlık tespiti yapılmış ya da herhangi bir etkileyici rahatsızlıktan dolayı hamile kalamayan çiftler için önemli bir tedavi sürecini kapsar. Süreç boyunca çiftin bireysel özelliklerinin yanı sıra doktorun tecrübesi, gelişmiş ve güncel laboratuvar teknikerlerinin kullanımı ve merkez donanımı ile kullanılan malzeme kalitesi kritik role sahiptir. Bu sebeple tüp bebek tedavi yöntemleri hakkında çiftlerin bilinçlenmesi son derece önemlidir. 

Bu yazımızda ise tüp bebek tedavi yöntemleri; klasik yöntemler, destekleyici yöntemler ve gelişmiş uygulamalar konusu hakkında bilinmesi gereken temel kriterler ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalışacağız. 

Tüp Bebek Tedavisinde Klasik Yöntemler

Tüp bebek tedavisinde klasik yöntemler, detaylarıyla aşağıdaki gibidir:

• In Vitro Fertilizasyon (IVF): 

IVF, çiftlerin doğal yollarla çocuk sahibi olamadığı durumlarda uygulanan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemi, anne adayının yumurtalıklarının uyarılması ve olgunlaşan yumurtaların toplanmasıyla başlar. Toplanan yumurtalar laboratuvar ortamında sperm hücreleriyle döllenir. Döllenen embriyolar, gelişmeleri için birkaç gün laboratuvarda bekler ve sonrasında anne adayının rahmine yerleştirilir.

IVF tedavisinin aşamaları, detaylarıyla aşağıdaki gibidir:

1. Adım – Yumurtalık Uyarımı: IVF tedavisinin ilk adımında anne adayının yumurtalıklarını uyarmak ve birden fazla yumurta gelişimini sağlamak yer alır. Bu süreç, hormonal ilaçlar kullanılarak mümkün hale gelir. Hormonal ilaçlar, yumurtalıkların daha fazla yumurta üretmesine olanak tanır.
2. Adım – Yumurta Gelişimi Takibi: Yumurtalık uyarımı sürecinde, ultrasonografi ve kan testleri gibi yöntemlerle yumurtaların büyümesi ve olgunlaşması takip edilir. Bu kontroller düzenli olarak yumurtalar olgunlaşana kadar devam eder.
3. Adım – Yumurta Toplama: Yumurtaların olgunlaşmasıyla yumurta toplama prosedürü gerçekleştirilir. Bu işlem cerrahi bir işlemdir ve hafif bir anestezi altında uygulanır. Doktor, ultrason rehberliğinde bir iğne aracılığıyla yumurtaları toplar.
4. Adım – Döllenme: Yumurtalar toplandıktan sonra, baba adayından sperm örneği alınır ve laboratuvar ortamında yumurtalar ile birleştirilir. 
5. Adım – Embriyo Gelişimi: Döllenmiş yumurtalar, laboratuvar ortamında birkaç gün içerisinde embriyo haline gelir. Bu embriyoların gelişmeleri takip edilir ve en uygun zamanda rahme transfer edilmek için seçilir.
6. Adım – Embriyo Transferi: Embriyo transferi, genellikle lokal anestezi ile uygulanır. Doktor, özel bir kateter ile seçilen embriyoları anne adayının rahmine yerleştirir. Embriyolar, rahme tutunarak gebeliğin başlamasını mümkün kılar.
7. Mikroenjeksiyon (ICSI): Yumurtanın içine spermin enjekte edilmesi ve bu işlem sonucunda döllenmenin sağlanması işlemine; mikroenjeksiyon (intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu/ICSI) adı verilir. Bu yöntem, olgun yumurtaların belirli işlemlerden geçmesinin ardından mikroenjeksiyon işlemine hazırlanma süreci ile başlar. Mikroenjeksiyon yönteminin ikinci aşamasında; sperm mikroskop altında yumurta hücresinin içine enjekte edilir. İşlemden 17-18 saat sonra, döllenme işleminin gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilmektedir.

• Yumurta Dondurma:

Bu işlemde tüp bebek yönteminde olduğu gibi toplanan yumurtalar, sıfır derecenin altında nitrojen ile soğutulur ve dondurulur. Böylece, annenin dondurma işlemi gerçekleştiğindeki yaşı ve üreme özelliklerinin korunması ile sağlıklı gebelikler elde edilmesi hedeflenir.

Yumurta dondurma işlemi için regl döneminde anne adayına yaklaşık 10-14 gün süren ilaç tedavisi (Gonadotropinler) uygulanır. Bu sayede yumurtalıkların düzenli olarak uyarılması hedeflenir. İlaç kullanılırken yumurtalıkların büyümesi ultrason ile takip edilir. Yeterli büyüklüğe ulaşan yumurtalar toplanır.  Toplanan yumurtalar özel işlemlerden geçerek “-196” derecede sıvı nitrojen içeren tanklara yerleştirilir ve dondurulur.

Tüp Bebek Tedavisinde Destekleyici Uygulamalar

Gelişmiş uygulamalar, detaylarıyla aşağıdaki gibidir:

• Tüp Bebek Tedavisinde Sperm Dondurma: 

Sperm dondurma, baba adayından alınan sperm örneğinin incelendikten sonra, ileride uygulanacak tüp bebek tedavisinde çözülerek kullanılmak üzere dondurularak saklanmasını içerir. Sperm dondurma işlemi çok uzun süredir başarılı sonuçlar vermektedir.

• Embriyo Dondurma (Kriyoprezervasyon):

Tüp bebek tedavisi sürecinde anne adaylarına en fazla 2 embriyo transferi yapılır. Anne adayında embriyo sayısı ikinin üzerinde ise kalan embriyolardan uygun olanlar daha sonra kullanılmak üzere dondurulabilmektedir. Bu sayede anne adayında gebelik oluşmuş ya da oluşmamışsa dahi dondurulan embriyolarla ikinci bir gebelik şansı elde edilebilmektedir. 

Tüp Bebek Tedavisinde Gelişmiş Uygulamalar

Tüp bebek tedavisinde gelişmiş uygulamalar aşağıdaki gibidir.

• Tüp Bebek Tedavisinde Rahim Yapışıklığı (Asherman Sendromu):

Rahim iç tabakasında oluşan yapışıklıklar “intrauterin sineşi” olarak adlandırılmaktadır. Asherman sendromu, sık karşılaşılan bir problem değildir. Bu sendroma yol açan en önemli etken ise rahim içine yapılan cerrahi işlemlerdir. Bu cerrahi işlemlerin başında ise kürtaj yer almaktadır. 

Asherman sendromu kısırlığa ya da adetlerin kesilmesine sebep oluyorsa tedavi edilmesi son derece önemlidir. Hastalığın tedavisi cerrahidir ve işlem histeroskopik yöntem ile yapışıklıkların kesilmesi şeklinde uygulanır.

• Tüp Bebek Tedavisinde Genetik Testler:

Tüp bebek tedavisinde sağlıklı embriyo seçmek için uygulanan genetik testler; 35 yaş üstü kadınlar, tekrarlayan gebelik kayıpları olan veya genetik bozukluğa sahip kişilerde ön plandadır. Embriyoya zarar vermeyen genetik testler sağlıklı gebeliğe ulaşma süresini de mümkün oldukça kısaltmaktadır. 

Embriyoda genetik test yapmak sadece tüp bebek yaptıran hastalar için geçerliliğe sahiptir. Bu testler genetik olarak normal, sağlıklı embriyoyu seçmek için uygulanır. Bölünme aşamasındaki embriyodan az sayıda hücre, biyopsi yöntemi ile alınarak genetik laboratuvarına gönderilir. Bu hücrelerde iki tip genetik test uygulanır. Bunlar; Preimplantasyon genetik tarama (PGT-A) ve Preimplantasyon genetik tanı (PGT-M) şeklindedir.

Preimplantasyon genetik taramanın (PGT-A) amacı, kromozomal olarak normal olan çiftte, embriyoda kendiliğinden ortaya çıkan sayısal kromozomal anormallikleri değerlendirmektir. Genetik olarak sağlıklı euploid embriyo 23 çift kromozomdan oluşmalıdır. Bu kromozom çiftlerinin bir tanesi anneden diğeri ise babadan gelmektedir. Ayrıca hücre bölünmesi ya da döllenmede oluşan sorunlar da embriyoda sayısal kromozomal bozukluklara sebep olabilmektedir. Aneuploid embriyoların gebelikle sonuçlanma şansı düşük olduğundan gebelik oluşsa dahi kayıp riski yüksektir.

Preimplantasyon genetik tanıda amaç, kalıtımsal genetik bozukluk bulunan çiftlerde genetik olarak bu bozukluğu taşımayan sağlıklı embriyoyu belirlemektir. PGD-M genel bir tarama testi değildir ve embriyoda sadece ailede bulunan hastalıkla ilgili genin varlığını araştırır. Bunun yanı sıra ailede kök hücre transplantasyonu gereği olan hasta çocuk varsa Human Lökosit Antijen (HLA) uyumlu embriyoyu seçmek ya da ileride bazı hastalıkların riskini artıran genetik bozuklukları tespit etmek için de tercih edilir.

Bu testler, blastokist denilen 5. gün embriyosuna uygulanmaktadır. Bu aşamada embriyoda 100’den fazla hücre bulunur ve plasentayı oluşturacak hücrelerle fetüsü oluşturacak hücreler farklılık gösterir. Bu işlemler, alanında uzman merkezlerde yapıldığı taktirde biyopsi işlemine ait embriyoda bir zarar söz konusu dahi olmaz.

Kalem Bebek ekibi olarak bu yazımızda, “Tüp Bebek Tedavi Yöntemleri Rehberi” hakkında en çok merak edilen ve araştırılan konular ile ilgili detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Tüp bebek hamilelik süreci, uygulanan çeşitli yöntemler, dikkat edilmesi gereken adımlar ve süreç boyunca daha detaylı bilgi alabilmek için buraya tıklayarak internet sitemizi ziyaret edebilirsiniz. Dilerseniz görüşmek için web sitemiz üzerinden randevu oluşturabilirsiniz.